Eeuwenlang voerden de bewoners van Schokland strijd tegen het water. Maar in 1859 moesten ze op last van koning Willem III het veld ruimen. Het werd te gevaarlijk. Nu is Schokland een ‘eiland’ op het droge in de Noordoostpolder. Tijdens een wandeling langs de voormalige kust kom je veel te weten over het boeiende verleden van het eiland en kun je genieten van ‘nieuwe’ natuur.
De wandeling
Schokland steekt duidelijk boven het akkerland van de polder uit en de voormalige kust is beplant met bomen. Rond het eiland loopt een wandel- en fietspad van circa 11 km. Wij gaan van start op de parkeerplaats van Museum Schokland en ronden het eiland tegen de klokrichting in.
Het pad is goed begaanbaar en na 2 km komen we aan in de voormalige haven, waar we een stukje omheen lopen.
Bij de voormalige lichtwachterswoning, vuurbaken en gebouwtje Misthoorn pauzeren we en lezen we meer over het leven van de laatst achtergebleven bewoners van Schokland: de havenmeester, zijn vrouw en zijn assistent. De vrouw dreef hier een kruidenierswinkeltje, dat populair was bij passerende schippers.
We ronden de noordpunt van Schokland en komen in een onverwacht spannend bos terecht. De bomen zijn bedekt met mos, de bodem is zo nat dat het pad geregeld ondersteund wordt door boomstammetjes en aan het eind van het pad staan we tegenover een drassig veld met keien.
Tijdens de drooglegging van de Zuiderzee kwam er veel keileem uit de IJstijden boven water, net als skeletten van dieren die hier vroeger leefden, zoals de mammoet, wisent en wolharige neushoorn. Over de stenen komen we meer te weten in Bezoekerscentrum Gesteentetuin. Museum Schokland besteedt aandacht aan de dieren die vroeger in de omgeving leefden.
De kerk van Ens
Over een karrenspoor wandelen we verder richting zuidpunt, waar we de ruïne van de kerk van Ens bekijken. Zelfs een klein eiland als Schokland, waar op het hoogtepunt zo’n 650 mensen woonden, kende een kerkscheiding. De bewoners van de terp Emmeloord waren rooms-katholiek, op de Middelbuurt en de Zuidert hing men de leer van Calvijn aan.
Een korte historie van Schokland
In de vroege middeleeuwen was het stuk land aan de monding van de IJssel via een veenstrook verbonden met het vasteland. Het was echter te drassig om te bewonen. Dat veranderde toen monniken dijken en sloten aanlegden en akkerbouw mogelijk werd.
Door de ontwatering daalde de bodem en overstroomde het land geregeld. Rond 1450 raakte Schokland zelfs los van het vasteland. De bewoners wierpen terpen op en woonden in dicht bij elkaar staande huisjes. In de loop der tijd gingen ze over op visserij omdat het land opnieuw te drassig werd voor akkerbouw.
In de 19de eeuw daalde de visstand echter en verviel de bevolking in armoede. Ook werd het eiland geteisterd door stormvloeden, waardoor de bewoners geregeld uren, zelfs dagen op zolder zaten om droge voeten te houden.
De eenzame vuurtorenwachter
De situatie werd zo nijpend dat koning Willem III het eiland in 1859 liet ontruimen. Alleen de vuurtorenwachter bleef achter. Hij werd, aldus de overlevering, gek van eenzaamheid. Later herstelde men de haven van de noordelijkste terp Emmeloord in ere, omdat het bij slecht weer een veilige haven was. Maar in 1942 kwam met de drooglegging van de Zuiderzee definitief een eind aan Schokland als eiland. Het ligt nu in de Noordoostpolder en is een boeiende wandel- en fietsbestemming. De woonterp Middelbuurt is ingericht als museum en in het noorden vind je een reconstructie van de haven van Emmeloord. Sinds 1995 staat Schokland op de werelderfgoedlijst van Unesco.
We zien de contouren van de Middelbuurt al van verre, met zijn mooie kerkje en grijze houten huizen. Het is beslist de moeite waard om hier Museum Schokland te bezoeken. Het belicht de historie van het eiland en de drooglegging in een fris vormgegeven expositie. Ook kun je er informatiemateriaal kopen en iets eten en drinken in het restaurant.
Schokland praktisch
Route-informatie
Begin- en eindpunt: Museum Schokland, Middelbuurt 3, 8319 AB Schokland
Lengte: 11 km (in te korten tot 8,5 km)
Duur: 2,5-3 uur (inclusief stops)
Horeca: Museumrestaurant Schokland en Bezoekerscentrum Gesteentetuin
Luisterroute: je kunt Schokland ook bewandelen met een luisterroute. Je huurt een MP3-speler en gaat op pad met een verteller. Je hoort de wind gieren en luistert naar de verhalen van Schokker-nazaten en andere betrokkenen. Te huur in het museum en bezoekerscentrum.
De beste reisgidsen over Schokland
De mooiste Eilandwandelingen van Nederland
Deze reportage is gebaseerd op een wandeling uit dit boekje: een must have voor iedereen die graag wandelt op een eiland. De 18 routes uit dit boekje variëren van 5-19 km en zijn steeds te combineren tot een minivakantie van 2 dagen. Duidelijke beschrijvingen en kaarten, frisse fotografie en leuke weetjes voor onderweg. Van Schiermonnikoog tot Roosteren en van Wieringen tot Neeltje Jans: bekende en minder bekende Nederlandse eilanden.
Auteurs: Sietske de Vet, Rutger Burgers en Menno Zeeman
Uitgever: Gegarandeerd Onregelmatig, 2015
Reisgids Wat & Hoe Nederland
Je vindt in dit boek uitgebreide beschrijvingen van bezienswaardigheden en activiteiten, wandel-, fiets- en autotochten, achtergrondinformatie plus praktische tips voor sfeervol en duurzaam overnachten, eten & drinken, winkelen en ontspannen.
Auteur: Tineke Zwijgers | Fotografie: Dorien Koppenberg
Uitgever: Kosmos Uitgevers, 2010.
