De Grebbelinie: wandelen in het spoor van de boswachter

Dartelende vlinders, tsjilpende vogels en gescharrel in het struikgewas. Dat was vroeger wel anders langs de Grebbelinie. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog bulderden hier de kanonnen en in mei 1940 hielden Nederlandse troepen er drie dagen stand tegen het Duitse leger. “Nu heeft de natuur het gebied overgenomen”, vertelt boswachter Corien Koreman van Staatsbosbeheer. In haar voetspoor wandelen we langs schansen, bunkers en sluizen. En genieten we vooral van de uitbundige natuur.

Op een zonnige zomerdag is weinig zo fijn als wandelen op deze dijk tussen Veenendaal en Renswoude. Een dijk met bomen dus, waar het heerlijk koel is. En dat treft, want het grootste deel van de 15 kilometer lange wandeling ‘Grebbelinie’ voert ons over dit soort dijkjes. Tussen de bomen en struiken door kijken we uit over het uitgestrekte boerenland van de Gelderse Vallei en op de vele beken die door het gebied stromen.

Van dwarsdijken en kommen

De eerste waterloop die we kruisen is de Lunterse Beek. Hier leren we iets over de geschiedenis van het gebied. De Grebbelinie, die net als de Hollandse Waterlinie de vijand tegenhield door land onder water te zetten, had het moeilijk in deze vallei. Het water van de Nederrijn stond vaak te laag om een groot gebied te laten onderlopen.

Daarom legde men in de 18de eeuw dwarsdijken aan, haaks op de dijken van de Linie. Zo werden ‘kommen’ gevormd die men stuk voor stuk liet vollopen. De Groeperkade waar wij nu op wandelen is zo’n dwarsdijk en de sluis in de Lunterse Beek controleert de waterstand in deze kom. Indachtig de woorden van de boswachter over hoe de natuur het gebied overneemt, speuren we het water af. De ijsvogel heeft de Lunterse Beek ontdekt, maar vertoont zich nu helaas niet.

Zwevende ooievaars

De natuur mag vrij haar gang gaan in dit door Staatsbosbeheer beheerde natuurgebied. Er leven onder meer dassen, boommarters en reeën. In de vele bunkers overnachten vleermuizen. Geen dieren die zich midden op de dag makkelijk laten spotten. Evengoed valt er genoeg te genieten. Zoals van de kleurige vlinders die van bloem naar bloem voor ons uit vliegen. Tijdens de lunch op het terras van de Grebbelounge zien we hoe twee ooievaars enige tijd boven ons heen en weer vliegen, dan hun pootjes ‘uitklappen’ en op majestueuze wijze landen tussen de schansen van de Batterij op de Schalmdijk.

Opvoeding

Als we na het eten verder wandelen op de Slaperdijk staan we zomaar een tijdje te kijken naar een zwanengezin met vier opgroeiende kinderen. De een koestert zich nog onder moeders vleugels, een ander verkent de omgeving en wordt na enige tijd teruggefloten door de vader. De rest van het grut ziet het belangstellend aan. Als je de tijd hebt om te kijken, is eigenlijk elk dier de moeite van het observeren waard.

Bienvenue!

Het laatste onderdeel van de Grebbelinie wacht ons aan het eind van de Slaperdijk, waar deze dijk en de Groeperkade elkaar kruisen. Het is meteen het indrukwekkendste. Werk aan de Daatselaar is een weelderig begroeid stelsel van oude aarden wallen, inclusief een inundatiesluis en een romantisch wit bruggetje. Bij de ingang staat een houten beeld van een militair uit de Franse tijd. Het fort werd dan ook in 1799 gebouwd, toen Nederland een vazalstaat was van het rijk van Napoleon Bonaparte.

Een blauwe flits

We wandelen het Werk rond over de wallen en verbazen ons over het heldere water in de grachten en de vele waterplanten. Onder aan een wal ‘stofzuigt’ een man de bodem af met een geigerteller. Op zoek naar munten of munitie uit minder vreedzame tijden? We hangen een tijdje over de brugleuning en kijken naar een school bewegingloze visjes, die samen de vorm van een druppel aannemen. En dan, een blauwe flits, een spartelend visje en de gelederen die zich onder water snel weer sluiten. De ijsvogel heeft toegeslagen. En wij zien, bijna aan het eind van onze wandeling, toch nog een zeldzaam dier langs de Grebbelinie. Hoog tijd voor een koel glas wijn op het terras van Restaurant De Dennen.