Maak kennis met twee Friese Hanzesteden aan de voormalige Zuiderzee: Hindeloopen en Stavoren. Over de IJsselmeerdijk wandel je tussen de schapen naar het schilderachtige dorpje Molkwerum, waar je ’t Bakkerswinkeltsje kunt bezoeken. Tussen de weilanden voert de route verder naar Stavoren.
De route start bij het treinstation van Hindeloopen, dat iets buiten het stadje ligt. Volg de Stationsweg / L. Klazesleane in zuidwestelijke richting tot de verkeersweg Oosterdijk. Steek over en ga rechtsaf over het fietspad tot een brug aan je linkerzijde. Loop vanaf hier nog even rechtdoor langs de verkeersweg (rechts in de berm) en klim circa 50 meter na een huisje rechts over het hek.
Vervolg je route linksaf over de grasdijk. Twee overstapjes later zie je in de bocht naar rechts het stadje Hindeloopen mooi liggen. Ga na het bord ‘Hindeloopen 30 km zone’ links naar beneden. Steek het hek en de weg over en loop naar rechts via de éénrichtingsstraat het stadje in.
De Hanzetijd
Dankzij de Hanzeperiode maakte Hindeloopen (Hylpen) vanaf eind 13e eeuw een enorme bloeitijd door. Hindelooper fluiten bevoeren de Noordzee en Oostzee en dreven handel in onder meer zout, vis, granen, hout, bier, laken, bijenwas en pelzen. Daarbij waren de handelaren meer op Amsterdam gericht dan op het eigen Friese achterland.
Deze geïsoleerde positie ten opzichte van de omgeving en de vele overzeese contacten hadden tot gevolg dat Hindeloopen een eigen cultuur ontwikkelde op het gebied van taal, klederdracht, schilderkunst en woningbouw.
De bloeitijd duurde tot eind 18e eeuw. Door de malaise in de internationale scheepvaart (het failliet van de VOC!) raakte ook Hindeloopen verarmd. Nu bloeit de stad opnieuw, dankzij toerisme en watersport.
Sla de eerste straat links in, Nieuwstad. Steek tweemaal een brug over en ga rechtsaf Kleine Weide in. Je passeert het Eerste Friese Schaatsmuseum, een must voor liefhebbers van schaatsen en de Elfstedentocht.
Ga op de kruising rechtdoor, Nieuweweg, tot de kerk met zijn scheve toren en kerkhof. Loop ‘met de klok mee’ een rondje om de kerk. Je komt langs Museum Hindeloopen, een eigentijds opgezet museum over de historie en cultuur van de stad.
Sla linksaf Buren in en kies na 80 meter het eerste straatje rechts, Burensteeg. Loop op Tuinen linksaf en ga de tweede straat rechts in, Wipbrugsteeg. Deze voert je over de karakteristieke wipbrug, vanwaar je een mooi uitzicht hebt over de stad, met links de sluis. Ga over de brug meteen links, Achtvoet (later Stutsteeg), en met de bocht mee naar rechts tot Nieuwstad. Je slaat linksaf en over de brug opnieuw linksaf, ’t Oost.
Hylpens
Hindeloopen heeft een eigen taal, die afwijkt van het Fries. Door de handel rond de Oostzee doorspekten de inwoners hun taal met woorden uit die gebieden. Het Hylpens wordt in bijna de helft van de Hindelooper gezinnen gesproken, door zo’n vijfhonderd mensen. Het wordt zelfs onderwezen op de basisschool. Woorden die je als bezoeker wellicht tegenkomt zijn: likhús (klein huis) en Hînlippen (Hindeloopen).
Volg de weg langs de oude haven tot het blauwe huisje van de Reddingsmaatschappij. Het bankje langs het gebouw is een populair rustpunt. Ga voorbij het huisje de trap op en via het klaphek linksaf de grasdijk langs het IJsselmeer op. Je volgt deze dijk gedurende 5 kilometer en moet regelmatig (via een klaphekje, overstapje of gewoon over het hek klimmend) van perceel wisselen. Onderweg zul je geregeld schapen ontmoeten. Halverwege passeer je het Badpaviljoen.
Badpaviljoen
Het Badpaviljoen van Hindeloopen dateert uit 1913, toen het zoete IJsselmeer nog de zoute Zuiderzee was en badtoeristen naar de kust en het strand trokken. Het paviljoen is een bijzonder voorbeeld van de vroege toepassing van het bouwmateriaal beton. Het oogt romantisch, maar verkeert in deplorabele staat. De afgelopen jaren was er een restaurant (later snackbar) in gevestigd. Nu is het helaas gesloten. Erfgoedvereniging Heemschut plaatste het Badpaviljoen in 2010 in de top 10 van bedreigd Nederlands erfgoed. Hopelijk vinden gemeente en eigenaar snel subsidiegeld voor een ingrijpende renovatie.
Vlak voordat de dijk een bocht naar rechts maakt, kun je even heen en weer naar de vogelkijkhut van It Fryske Gea: de Bocht fan Molkwar.
Vogels kijken
In dit schraalgrasland met rietvelden en zandplaten broeden vele vogelsoorten, zoals kemphaan, zomertaling, watersnip, gele kwikstaart, bruine kiekendief, krakeend, rietzanger, kleine karekiet en diverse soorten meeuwen. De Bocht fan Molkwar maakt deel uit van een groot watervogelreservaat langs de IJsselmeerkust. Buiten het broedseizoen vinden duizenden watervogels hier een rui-, rust- en foerageergebied. Vanuit de hut kun je de vogels ongezien bestuderen.
Vervolg de route over de dijk, tot je vlak voor Molkwerum links een camping passeert. Verlaat de dijk na de camping via de trap bij de ANWB richtingaanwijzer (1762-1) en ga linksaf over de brug richting het dorp.
Volg het wandelpad langs de weg ’t Séleantsje en de ingang van de camping. Iets verderop heet de weg Hellingstrjitte. Ga ter hoogte van het rechts staande straatnaambordje ‘Molkwarder Koeke‘ rechtsaf een smal straatje in. Je komt langs ’t Bakkerswinkeltsje.
’t Bakkerswinkeltsje
Het Bakkerswinkeltje (uit 1916) is een leuke stop onderweg. Je kunt er zoetigheid kopen, zoals de plaatselijke specialiteit Molkwarder Koeke, een kijkje nemen in de 18e-eeuwse woonkamer met bedstee en de nog werkende koekfabriek bekijken.
De koffie- en theeschenkerij heeft een terras aan het water.
Openingstijden: juli-augustus: di-wo-do en za 13-16.30 uur; mei-juni en september: di, wo en za 14-16.30 uur.
Sla na de winkel linksaf, ga een bruggetje over en loop rechts om de kerk. Wandel Tsjerkestrjitte uit tot de doorgaande weg. Sla hier rechtsaf. Na de brug heet de weg De Wymerts.
Loop Molkwerum uit over het fietspad tot de eerste weg rechts, Noordermar. Wandel deze in. De weg is eerst breed, maar wordt na een boerderij een smal fiets- en wandelpad. Het pad slingert door de weilanden richting Stavoren. Uiteindelijk wordt het weer een bredere weg en heet nu Jurisdictie.
Ga aan het eind rechtsaf Kooijweg op. Volg deze geruime tijd tot aan ANWB richtingaanwijzer 18381/1 en ga linksaf. Loop links om de haven en rechtsaf langs het water tot het links gelegen treinstation. Je slaat voorbij het perron linksaf, op Stationsweg rechtsaf en wandelt linksaf de ophaalbrug over, Stavoren in.
Starum
Stavoren (Starum) is de oudste van de elf Friese steden. Ze kreeg stadsrechten in 1118. Tijdens de Hanzetijd was Stavoren een bloeiende havenstad. Aan het eind van de Middeleeuwen verzandde de haven en kwam er een eind aan de bloei. Het duurde lang tot Stavoren weer op de kaart kwam. In 1835 werd de spoorlijn naar Leeuwarden geopend, die aansloot op het veer naar Enkhuizen. Dat trok opnieuw bedrijvigheid naar de stad en zorgde ervoor dat je Stavoren nog altijd per trein kan bereiken. Tussen mei en september vaart enkele malen per dag een veerboot over het IJsselmeer op en neer naar Enkhuizen.
Rechts zie je het beeld van het beroemde Vrouwtje van Stavoren.
Het vrouwtje van Stavoren
Het volksverhaal over de Vrouwe van Stavoren geeft een verklaring voor de verzanding van de haven aan het eind van de Middeleeuwen. Een rijke weduwe gaf een zeekapitein opdracht voor haar de mooiste waar mee te brengen uit de Oostzee. Toen de kapitein terugkeerde, toonde hij zijn lading: tarwe, volgens hem de ‘kostelijkste aller granen’.
De weduwe was woedend en gaf opdracht het graan voor de kust overboord te zetten. Een oude man, die dat zag, zei dat de weduwe misschien ooit zelf gebrek zou hebben en haar actie betreuren. De weduwe lachte, wierp haar gouden ring in het water en zei: ‘de zee zal mij deze ring eerder teruggeven dan ik in armoede verval’.
Vergaan!
Kort daarna trof de keukenmeid de ring aan in een vis, die zij voor de lunch schoonmaakte. Al snel kwam het bericht dat alle schepen van de weduwe waren vergaan. Zij kon haar rekeningen niet meer betalen, moest haar huis uit en stierf als bedelares. Ze was niet de enige die het moeilijk kreeg. Het overboord geworpen graan ontkiemde, steeg boven de waterspiegel uit en deed de haven van Stavoren droogvallen.
Ga voor een hotel-restaurant rechtsaf Havenweg op en wandel langs het water tot de visafslag. Links staat een rij kleurrijke havenhuizen. Ze zijn nieuw, maar doen denken aan de Noorse Hanzestad Bergen. Ga voorbij de visafslag, aan het eind van de kade, linksaf een trapje op, wandel enkele meters richting het baken en sla voor het water linksaf het graspad op. Loop tot voorbij het laatste huis, klim langs het hek de dijk op en ga via een klaphekje rechtsaf de grasdijk op tot na het volgende klaphekje.
Ga meteen daarna linksaf de dijk af door een klaphekje en wandel rechtdoor over een klinkerpad tot Voorstraat. Sla voor het water rechtsaf deze mooie oude straat in met overtuinen langs een smalle gracht. Hier werd vroeger de was ’te bleken’ gelegd. Sla linksaf over de witte brug en aan de overkant links terug door Voorstraat tot het eind. Kies de straat schuin rechts, Smidstraat. Deze brengt je over de ophaalbrug terug bij het treinstation van Stavoren, eindpunt van deze wandeling.
Hindeloopen-Stavoren praktisch
Route-informatie
Lengte: 15 km
Startpunt: treinstation Hindeloopen Eindpunt: treinstation Stavoren
Hindeloopen-Stavoren (Tusken de Hanzesteden) maakten wij voor De Mooiste Routes. De Mooiste Routes is een club met zo’n 150 enthousiaste routemakers en controleurs die met veel passie wandel-, fiets- en kanoroutes maken en onderhouden in Nederland. Een abonnement kost € 13,50. Daarmee heb je een jaar lang toegang tot ruim 1200 routes.
De beste reisgidsen
Rother Nederland
De bij wandelaars zo populaire serie Rother heeft ook een editie over Nederland: 52 wandelingen door de mooiste natuurgebieden die Nederland te bieden heeft. Dat is ambitieus, maar wordt door auteur Pieter-Paul van Laake ook waargemaakt. Bijna alle Nationale Parken en natuurgebieden zijn vertegenwoordigd. De vertrouwde staatjes met het verloop van de wandeling, inclusief stijgen en dalen, staan bij de routebeschrijving. Het zal de Rother-fans niet verbazen dat de meeste routes (38) ‘blauw’ zijn (makkelijk). De 14 rode routes (tamelijk moeilijk) zijn dat deels vanwege het stijgen en dalen, maar vooral als de ondergrond zanderig is. De gids biedt een vergelijkbare wandeling als hierboven, maar dan vanuit Workum (16,4 km). In de omgeving vind je wandelingen in de Weerribben en op de Waddeneilanden (Elmar, 2012).
111 Plekken in Friesland die je gezien moet hebben
Leuke en recente gids voor de reiziger die zich in Friesland beperkt tot de plekjes ‘die je gezien moet hebben’. De gids is alfabetisch opgebouwd, beslaat heel Friesland, inclusief de Friese Waddeneilanden, en concentreert zich op details. Dus niet heel Hindeloopen, maar dat ene stoffenatelier. In Stavoren draait het om de drukste brug en de groenste sluis. Leuke winkeltjes, restaurants, standbeelden, maar ook die spannende mummies in Wieuwerd, kleine natuurgebieden en de hoogste terp van Nederland. Verrassend, zelfs voor Friezen.
Het Elfstedenpad
De wandeltocht der wandeltochten. De schaatsers van die andere tocht leggen hun Elfstedentocht via de kortste route af en dat deden tot voor kort ook fietsers en wandelaars. De makers van deze route kozen echter voor de mooiste, en dus iets langere weg: 283 km. Je wandelt over grasdijken, eeuwenoude jaag- en kerkpaden en handelswegen. Maar uiteraard ook dwars door alle elf steden. Een droom voor elke liefhebber van wandelen en Friesland!
De leukste hotels
Logeren bij Hindeloopen / Stavoren
’t Maerhus is een charmant ’tiny house’ hartje historisch Hindeloopen en vlak bij het water. Comfortabele kamer met badkamer en kitchenette. Aantrekkelijk geprijsd.Hotel en jachthaven Galamadammen is een zeer betaalbaar hotel aan de doorgaande weg van Lemmer naar Bolsward en dus een uitstekende uitvalsbasis voor tochtjes door Friesland. Vriendelijke ontvangst en prima restaurant.
